Heb je je ooit afgevraagd hoe je je eigen bier of wijn kunt maken? Dit is jouw kans! Wij nodigen je van harte uit om op 19 oktober onze open dag te bezoeken. Leden van onze vereniging tonen hun toewijding en liefde voor hun hobby en delen graag hun expertise en capaciteiten met je.

Tijdens het welkomstwoord van de voorzitter werd de Vlegeldag in Bennekom omschreven als zeer geslaagd en zeker de moeite waard om hier een vervolg aan te geven. Vervolgens werden de nieuwe leden hartelijk welkom geheten. Op de valreep werd genoemd dat de open dag in de Kolk verplaatst is van februari 2025 naar oktober 2024. Dit omdat de gezamenlijke brouw dag bij distilleerderij de Tok in Barneveld in een nieuw jasje wordt gestoken. Daarna ging de vouwwand, die de wijnmakers en bier brouwers van elkaar scheid, dicht geschoven.

Wijnmakers
Op de agenda stond de themawijn, dit jaar was dat perenwijn. De 7 mee gebrachte flessen werden door de leden gekeurd. Zoals verwacht zaten er toppertjes tussen, maar ook wel waar een ‘klein foutje’ is geslopen was. Het zijn juist die wijnen, waar een foutje in zit, die een gildeavond interessant maken. Want juist door de fouten te bespreken zullen tot de grootste leermomenten leiden. Daarbij zal ik zeker niet ontkennen dat het voor de eigenaar van die fles prettig is om te horen dat diens wijn niet voldoet aan de eisen van de ervaren collega hobbyisten.

Bierbrouwers
De bierbrouwers hebben de vakantieperiode benut om zich te verdiepen in ‘bier uit den vreemde’. Daarvoor werden er brouwerijen bezocht in verschillende Europese landen. Waarbij de hobby brouwers zich zo uitgebreid mogelijk lieten informeren door hun professionele voorbeeld. Er werd die avond bier gedronken uit IJsland, en werden wetenswaardigheden gedeeld over dit bier, wist je dat er pas sinds 1 maart 1989 officieel bier gebrouwen mag worden in IJsland. Bier koop je in IJsland overigens ook niet in de supermarkt of bij de plaatselijke slijter, ze mag uitsluitend verkocht worden bij een staatswinkel of souvenirwinkel. Al betaal je bij laatst genoemde bijna het dubbele dan in de staatswinkel. Bij de bieren in Europa, hadden vakantiegangers hun keuze gemaakt tijdens het bezoek van het Nederlandse eiland Ameland tot het Griekse eiland Zakynthos. Daarbij bleek dat het buiten Nederland en België toch wel lastig is om iets te vinden wat bovengistend is. Veruit de meeste Europese bieren ‘lijken familie van de pils’, in plaats van ‘afstammelingen van het bovengistende Pale Ale’. 

De Vlegeldag in Bennekom was een groot succes voor het Edes Wijn en Bier Gilde.

Voor dag en dauw werd de auto volgepakt en vertrok vanuit Veenendaal naar Bennekom. Daar aangekomen stonden de eerste vrijwilligers al in de startblokken om te helpen met de inrichting van de kraam. Als een soort van geoliede machine werd de auto uitgepakt en de kraam ingericht.  Wie niet beter zou weten, zou denken dat dit dagelijkse kost is. Toch was het voor het eerst dat wij met een grote kraam tussen de ambachten op de Vlegeldag stonden.

Het zonnetje deed z’n uiterste best om te stralen. Goedgeluimde bezoekers trokken langs de kramen, waarbij er veel gesprekken werden gevoerd met mensen die meer dan een beetje geïnteresseerd waren in het maken van wijn, brouwen van bier of bereiden van likeur. Een veel gehoorde uitspraak was toch wel: “Ik wist helemaal niet dat zoiets in de buurt bestond”. Dit terwijl het Edes Wijn en Bier Gilde 31 jaar geleden opgericht werd.

Er werden veel folders mee genomen, met het voornemen zelf na te denken om een brouwcursus te gaan volgen of aan kennissen te geven die wellicht aan willen sluiten bij de brouwcursus. Naast de kraam stond een ‘demonstratie’-bier te pruttelen. Omdat het niet was toegestaan om bezoekers te laten proeven van de wijn, het bier of likeur, had één van de leden kombucha gemaakt. Het is wel gefermenteerd, maar er zit geen alcohol in en dat mocht wel uitgedeeld worden. Eigenlijk was het sneller tijd om weer af te bouwen dan we verwacht hadden.

Net als vorig jaar konden wij terecht op het erf van ons gildelid Geert Jan in het Binnenveld bij Bennekom. De voorspellingen lieten te wensen over, maar gelukkig konden we terecht onder de overkapping waar een gezellige zithoek ingericht was.

Vera en Gerda hadden zich uitgesloofd, terwijl andere gildeleden op bezoek waren bij de Bronkhorster brouwerij. Beide dames zijn wijnmakers en hadden geen behoefte aan een rondleiding in de brouwerij. Alsof het mijn hobby is, kwam ik (ondergetekende) ook nu weer als één van de laatste aan op het erf van Geert Jan. Met dat verschil dat er nu niet begonnen kon worden zonder mijn aanwezigheid. Niet omdat ik zo enorm belangrijk ben, maar omdat ik de gasfles bij me had die nodig was om de BBQ brandend te houden.

Maar laten we eerlijk zijn, de BBQ is eigenlijk bijzaak. Het Edes Wijn en Biergilde zou haar naam geen eer aan doen wanneer het niet een gelegenheid was om ervaringen over het maken van wijn, brouwen van bier en bereiden van likeur te delen. Daarbij werd geproefd, beoordeeld en tips uitgewisseld.

Dan komt op een gegeven moment het moment dat er opgeruimd moet worden en iedereen huiswaarts gaat. Met de BOB’s achter het stuur keerde eenieder weer veilig huiswaarts.
Thuis konden wij, Gerda en ik, nog net voor de bui de auto leeghalen. Alsof ‘het weermannetje’ erop zat te wachten; er brak een beste bui uit toen ik de voordeur achter me dicht trok.

Als voorzitter bedank ik, Niels, iedereen die geholpen heeft om er een mooie dag van te maken en wens ik iedereen een warme zomer toe.

Wanneer de zomer begint, hebben veel leden de behoefte om vakantie te houden. Daarom is er ooit besloten een zomerstop te houden. Om de zomer in te luiden wordt er jaarlijks een uitje georganiseerd. Voor de bierbrouwers werd dat dit jaar een bezoek aan Bronckhorster Brewing Company in Rha zijn. Door omstandigheden werd het uitje voor de wijnmakers afgelast. Hopelijk kan die nog eens ingehaald worden.

Tijdens de route naar Rha konden wij al genieten van het prachtige en historische landschap van de Achterhoek. Wij werden, onder het genot van een eigenwijs witbier, rondgeleid door het echtpaar Steve en Yvonne Gammage. De koperen brouwketels glimmen ons tegemoet. Gelukkig schijnt er een waterig zonnetje, anders zouden we wellicht verblind worden door het koperwerk. “Op mijn vijftigste besloot ik te stoppen met zijn schildersbedrijf en startte een bierbrouwerij in een paardenstal Rodenburg in Rha,” vertelt Steve, de brouwmeester die samen met zijn team de recepten ontwikkelt. “In 2010 ging Brouwerij Rodenburg van start, vernoemd naar het voormalige paardenbedrijf”.

Omdat wij op slechts 3 km afstand van het plaatsje Bronkhorst zitten en Rha zich in de gemeente Bronckhorst bevindt, hebben wij de naam veranderd in Bronckhorster Brewing Company”. Bronkhorst is het kleinste stadje van Nederland en dat trekt behoorlijk veel toeristen. Dan spreekt de naam ‘Bronkhorster’ meer aan dan Brouwerij Rodenburg. Voor mij, ondergetekende, uiteraard een inkoppertje om de link tussen de ‘afwatering van paarden’ te vergelijken met een grote bierfabrikant. Ik vraag me overigens af of die opmerking op prijs werd gesteld. Daar moet ik bij toegeven, dat ik al een half uur te laat op de afspraak kwam, omdat, je moet toch iemand de schuld geven, die mevrouw van google me de verkeerde kant op stuurde.

“Het team streeft ernaar om bieren te brouwen met unieke smaken,” vertelt Steve met trots. “Via deze smaken willen we verhalen oproepen over personen en plaatsen, die ons hebben geïnspireerd en die onze banden met de Achterhoek en haar historie benadrukken”. We krijgen ons tweede bier aangereikt. Het is een James Blond, een blond bier met een knipoog naar de Britse oorsprong van Steve.

Vervolgens lopen we langs de vullijn richting de vergistingskamer met eikenvaten, waar het bier ligt te rijpen. Hier vertelt Steve hoe voorkomen kan worden dat een vat de druk niet aan kan wanneer het bier tijdens het rijpen reageert op weersveranderingen. Als afsluiting hebben we een Barrel Aged nummer 46 bier gedronken. Dit is een Imperial Stout dat 14 maanden gerijpt heeft op een Frans wijn vat. Ik heb nu al zin in volgend jaar,

Was getekend Niels,
voorzitter van het EWBG

Omdat de gildeavond vanwege Hemelvaartsdag een week verplaatst was, was de opkomst beduidend lager dan gebruikelijk. Er waren bij de wijnmakers negen leden en bij de bierbrouwers slechts zes mensen. Gelukkig lieten de leden die deze avond een invulling zouden geven hierdoor niet weerhouden en gingen vol goede moed aan de slag.

Voor de wijnmakers stond ‘Suikerberekening uit pulp’ op de agenda. Vooraf hadden de wijnmakers al wat huiswerk toegestuurd gekregen, zodat zij zich alvast in konden lezen. Dat was maar goed ook, want zo’n berekening is niet meteen iets wat je op een gemiddelde middelbare school voorgeschoteld krijgt. Bij binnenkomst werden, bijna alsof we terug waren in de schoolbanken, formulieren uitgedeeld die in de klapper bewaard kunnen worden. Aan de hand van praktijkvoorbeelden werd de stof doorgenomen. Om er geen ‘droge avond’ van te maken was er door verschillende leden rode wijn meegenomen. Naar aanleiding van de gildeavond in maart was er ook een honinglikeur gemaakt, ook die werd uiteraard geproefd.

De bierbrouwers hadden een vervolg van fruitbier, die vorig jaar in mei de revue was gepasseerd. Na voldaan te hebben aan de vraag van een pruimenboomgaard, om een pruimenbier te ontwikkelen, kon nu het bier geproefd worden. Een pruim moet het voornamelijk hebben van de suikers om het zuur te compenseren, en laat het biergist nu juist die suikers erg lekker vinden om daar van te snoepen. Die suikers worden omgezet in alcohol, dit is iets waar die gisten zich mee bezig houden, maar wel waar wij als brouwers op zitten te wachten. Dit betekent dan wel dat het zuur over blijft. Voor de brouwers de taak om het recept zo te ontwikkelen dat het toch een doordrinkbaar biertje wordt. Als basis was het recept van een witbier gebruikt, hop heeft hier een ondergeschikte rol, wat het fruit meer tot z’n recht laat komen. Na een PowerPoint en proef sessie nam de volgende spreker het stokje over. De vorige maand had hij een presentatie gegeven over ‘geforceerd carboniseren’. Op aandringen van enkele leden gaf hij hier een vervolg aan. Dit keer lag de nadruk op het bottelen. Uiteraard kon er ook geoefend worden. “Laten we eerst proberen met water, want als dat over de vloer gaat is dat makkelijker op te ruimen,” zei de spreker. Er aan toevoegend dat water morsen toch net wat minder vervelend is dan een goed biertje.  

De avond begon met een welkomstwoord van de voorzitter en onder andere de volgende dingen:

• de mededeling dat het Edes Wijn en Bier Gilde een kraam heeft op de Vlegeldag.
• mededeling dat één van de leden het Gilde heeft mogen promoten op de regionale radio.
• een felicitatie voor Henk en Jannie vanwege hun 40-jarig huwelijksjubileum.
• de mededeling dat de volgende gildeavond, vanwege Hemelvaartsdag van 9 naar 16 mei is verplaatst.
• de mededeling dat er voor de gilde avond van 16 mei thema’s gekozen moeten worden, voor zowel de wijnmakers als de bierbrouwers.

Daarna ging de vouwwand dicht, zodat aan de ene kant van de wand door de wijnmakers een presentatie en proeverij van commerciële wijnen kon plaatsvinden en aan de andere kant van de wand werd bij de bierbrouwers een lezing gegeven over (geforceerd) carboniseren.

Wijnmakers

Diny had wijnen uit verschillende landen over laten komen, o.a. uit Chili en Italië, en liet de leden de wijnen proeven om ze daarna uitgebreid te bespreken. Onderwerpen als de visuele aspecten, geur en smaak werden besproken. Waarbij de meningen uiteraard verschillend waren. Het spreekwoord luid ‘Over smaak valt niet te twisten (over verschil in smaak moet men geen ruzie maken). Juist door met elkaar over dit soort zaken te spreken, leer je zaken te benoemen en soms ook je mening bij te stellen. Omdat de volgende gildeavond is verplaatst naar 16 mei komt het thema ‘Gevorderden boek voor de wijnmakers’ te vervallen, en wordt dit vervangen door “suikerberekening bij pulpvergisting”. Deze avond zal verzorgd worden door Atie.

Bierbrouwers

Harry brouwt zijn bier ‘onder druk’ en vertelde enthousiast over de manier hoe hij zijn hobby beleefd. Door in een FermZilla te fermenteren, ontsnapt niet alle koolzuur tijdens het gistingsproces. Het niet ontsnapte koolzuur blijft daarmee in het bier. Waardoor er na het bottelen niet opnieuw een fermentatie proces plaats hoeft te vinden. “In principe kan ik twee weken na mijn brouwdag het bier al drinken, terwijl jullie na die twee weken gaan bottelen en dan opnieuw twee tot drie weken nodig hebben, voordat er koolzuur op jullie bier zit,” zegt Harry. Al moet hij toegeven dat het bier in die drie weken die een gemiddelde hobbybrouwer moet wachten, erg in smaak evalueert.

Noot: De foto’s zijn door Gerda en Harry, beiden lid van het EWBG, gemaakt.

Deze avond werd er een lezing gegeven over het mooie product honing. Ze leent zich prima voor Mede (honingwijn), bier en likeur.

Na een stukje geschiedenis over honing, welke in de prehistorie al gebruikt werd als zoetstof en conserveringsmiddel, volgde er nog wat meer informatie zoals: “In 1550 BC gebruikten slaven in Egypte honing voor het genezen van ontstekingen en brandwonden,” vertelde Niels over dit wondermiddel dat door bijen verzamelt wordt. “Zo’n tweehonderd jaar later werd het in het Nabije Oosten geïntroduceerd.” Honing vond vervolgens zijn naar de Romeinen, die het als medicijn gebruikten en de Grieken die het ook nog eens gebruikten om hun goden te eren. Inmiddels is in bijna elke keuken wel een potje honing te vinden, tenminste… dat denken wij.

Honing staat in de top 10 van frauduleuze producten. Volgens de Europese Commissie wordt tenminste 14% van honing aangevuld met goedkope biet-, riet- en/of maissuiker. Deze suikers zijn in laboratoria relatief makkelijk op te sporen, omdat dit suikers zijn van het type C4, terwijl honing van het type C3 is. Helaas kwamen ‘slimme zakenmannen’ erachter dat suikers, die voornamelijk bekend zijn bij bierbrouwers, uit rijst en tarwe ook van het type C3 zijn, waardoor het in conventionele laboratoria niet is op te sporen. Er is op dit moment slechts één onderzoeksbureau die kans ziet om de C3 suikers van planten te onderscheiden van de C3 suikers van bijen. Dit in Duitsland gevestigde bedrijf is ervan overtuigd dat maar liefst 80% van onze honing ‘fraude honing’ is.

Mede
Mede is wellicht één van de oudste alcoholische dranken die bekend is bij de mensheid. Archeologische vondsten suggereren dat mede al in 7000 BC in Noord-China werd geproduceerd. Mede is in Nederland helaas redelijk onbekend. Het is een enorm lekker drankje en daarnaast ook nog eens makkelijk te maken. Na het lezen van bovenstaande is het aan te bevelen om je honing bij een imker te halen. Omdat er verschillende soorten honing zijn -denk onder andere aan bloemen, heide, bloesem, acacia, eucalyptus en lindehoning- heb je de keuze uit veel variaties. Daarnaast is er een grote mogelijkheid om fruit (zoal: appel, sinaasappel, druif of pimentbessen), kruiden (zoals kardemom, nootmuskaat, karwijzaad, kruidnagel of kaneel) of gemoute gerst als extra smaaktoevoeging te gebruiken.
Voor het recept: Mede

Honingbier
Na de hype rond IPA lijkt honingbier z’n opmars te maken. De geschiedenis van honingbier gaat ver terug in de tijd. Honingbier werd gezien als een van de lekkerste bieren door de combinatie van een zachte en frisse smaak. Dit soort van bier was erg populair, vooral bij feesten in rijke huishoudens. Het gebruik van honing in het brouwproces is een traditie die blijft voortbestaan en de unieke smaken van honingbier komen goed naar voren in verschillende variaties.

Nu zijn er verschillende theorieën over het moment van toevoeging van de honing.

1. Tijdens het koken, zodat alle wilde gisten uit de honing zijn.
2. Bij de tweede vergisting.
3. Tijdens het bottelen in plaats van bottelsuiker.

1. Om de meeste vitaminen en mineralen te behouden ,verhitten de meeste Nederlandse imkers hun honing niet hoger dan 45 graden Celsius. Hoe hoger de temperatuur daar boven, hoe meer honing aan complexiteit van aroma en smaak verliest.
2. De tweede vergisting heeft de voorkeur. Verwarm de honing tot 45 graden, om een deel van de wilde gisten te doden, en voeg de afgekoelde honing aan het jonge bier toe. De alcohol die al in het bier zit, zal ook helpen om gisten de baas te worden.
3. De derde optie heeft als voordeel dat ook de lastige suikers omgezet zijn in alcohol, waardoor er dus meer alcohol is om de gisten te lijf te gaan. Nadeel is dat we nooit zeker weten hoeveel vergistbare suikers er in de honing zitten. We moeten voorkomen dat we geen bierbommetjes of plat bier als eindresultaat hebben.

Voor het recept: Honingbier

Honing likeur
De naam likeur is afkomstig van het Latijnse ‘liquefacere’, wat oplossen betekent. Het zijn sterke dranken die vaak zoet van smaak zijn en tegenwoordig om en nabij de 20% alcohol bevatten. Likeuren hebben ook een rijke geschiedenis als medicinale elixers. Al in de vroege Middeleeuwen lieten monniken heilzame kruiden op alcohol trekken vanwege de medicinale werking. Om het op smaak te brengen werd de heilzame zoetstof honing toegevoegd.

Hoewel het gemiddelde alcoholpercentage van likeur rond de 20% zit, kunnen sommige soorten wel tot 90% oplopen. Bijvoorbeeld Chartreuse (56%), een kruidenlikeur genoemd naar het Karthuizerklooster in de Franse Alpen welke bereidt wordt door de Karthuizers van de Grande Chartreuse. Deze drank wordt gemaakt van 130 verschillende planten, (Alpen) kruiden en specerijen. Absinthe (89,9%) is een mengsel in alcohol van Absintalsem, Anijszaad, Venkelzaad, Korianderzaad, Engelwortel, pepermunt en suiker.

Voor het recept: Honing likeur

Nadat vorig jaar de Open Dag bij het Edes Wijn en Bier Gilde een enorm succes was, hebben we besloten dit te herhalen. Zaterdag 10 februari gooiden we opnieuw de deuren open van 10.00 tot 14.00 uur.

Er werd in vijf brouwketels bier worden gebrouwen en uiteraard waren de brouwers graag bereid om van alles over hun hobby te vertellen.

De wijnmakers hadden een tafel waar zij boeken, materialen en proefflesjes hadden staan.  Voor het maken van echte druivenwijn hoef je echt niet meer de grens over. In de zeventiende eeuw kende Nederland al wijngaarden. Vanaf 1743 werd het kouder, waardoor de opbrengst laag was. Een top wijnjaar was 1811, het jaar van ‘de vermarden komeet’, Nederland kende een zeer hete zomer. “Zelfs de Suresnes was uitstekend”, is te lezen in de geschiedenis boeken.  De Suresnes was een druif die naar Nederland was gehaald, ze kwam van één een van de meest gecultiveerde wijngaarden nabij Parijs.

Met de komst van de druifluis en het feit dat Napoleon ervan overtuigd was dat je alleen in Frankijk echte wijn kon maken, verdwenen die wijngaarden uit Nederland. Dankzij ent-technieken, die de druif resistent maakt voor de gefreesde luis, kon de wijndruif weer naar Nederland gehaald worden.

Er zijn verschillende leden van het Edes Wijn en Bier Gilde die hun eigen mini wijngaard in de buurt van hun huis hebben.

Ook de likeurmakers vertelden van achter hun tafel met boeken en gereedschappen vol enthousiasme over hun hobby. Helaas liet de ruimte het niet toe om demonstraties te geven. Wellicht iets om voor een volgende keer over na te denken.

Op de agenda stond de Algemene Leden Vergadering. Omdat vorig jaar de opkomst ongekend hoog was, had de activiteitencommissie daar dit jaar al rekening mee gehouden door extra tafels klaar te zetten. Maar ook nu bleek dat ‘wie te vroeg rekent, moet nog een keer overrekenen’. De opkomst was dit jaar nog hoger, dus er mochten weer tafels en stoelen worden bijgezet. Uiteraard is het bestuur daar erg blij mee, want een ALV staat nu eenmaal niet bekend als de meest populaire avond.

Vanuit het bestuur wordt er vaak vanuit gegaan dat de commissies ‘hun taken wel doen waardoor er eigenlijk te makkelijk vanuit gegaan wordt dat zij dit wel willen blijven doen’, is een vast punt op de agenda waarbij per commissie een vertegenwoordiger wordt aangewezen om te vertellen wat er binnen hun commissie leeft. Op zo’n moment kan er ook gekeken worden of er behoefte is aan extra handen, maar ook om aan te geven dat het lastig is om betaald werk en vrijwilligerswerk binnen de commissie, combineren teveel kan zijn en dat men ‘een stapje terug zou willen doen’.

Om de avond ordelijk, maar ook aangenaam te laten verlopen, was het aan de voorzitter om af en toe’ de teugels te laten vieren, om ze daarna weer aan te trekken’. Oftewel hij liet het toe dat er onderling op elkaar gereageerd werd en er kleine gesprekjes plaats gingen vinden, maar vervolgens bracht hij het gesprek weer terug naar de vergadering. Ik denk dat hij daar wel in geslaagd is.